De Verheven Peel visie
Ruimte voor de natuur in de Peel
In dichtbevolkte streken als West-Europa is bijna alles door de mens gemaakt, ook het landschap. Zelfs onze natuurgebieden zijn sterk door de mens beïnvloed, maar ze zijn toch niet letterlijk gemaakt. Het zijn de willekeurige restanten van de woeste gronden, waarvan de 'bruikbare' delen zijn ontgonnen in tijden dat er nog geen grenzen aan de groei leken te zijn.
De laatste jaren hebben milieuproblemen ons die grenzen pijnlijk duidelijk gemaakt en aangetoond dat we te weinig natuurgebieden over hebben. Dat besef is ook op overheidsniveau doorgedrongen en tot een belangrijk onderdeel van het beleid gemaakt; er moet meer ruimte voor de natuur komen; niet alleen voor planten en dieren, maar ook voor de mensen die hier leven, nu én straks. Inhakend op dit beleid heeft de Werkgroep Behoud de Peel het plan de Verheven Peel gemaakt, een toekomstvisie voor het gebied van de Deurnese Peel en Mariapeel en omgeving.
Simpelweg een stuk op de kaart aanwijzen is niet genoeg om een natuurgebied in stand te houden. Zelfs een hek erom is niet afdoende, want natuurgebieden hebben ook te maken met bedreigingen die met geen hek zijn te stoppen, zoals luchtverontreiniging en verdroging. De grote en kleine restanten van het Peelgebied hebben momenteel te lijden onder een ongelukkige begrenzing en versnippering. Om ze toch goed te kunnen beschermen heeft de Werkgroep het plan De Verheven Peel uitgewerkt. Daarin worden de reservaten Deurnese Peel en Mariapeel met hun omgeving samengevoegd tot één samenhangend, 6000 ha groot natuurgebied. Dit grote geheel kan zo worden ingericht dat de 'nieuwe natuur' hier niet ongunstig wordt beïnvloed door de omgeving. Verdroging, waaronder zoveel natuurgebieden in Nederland lijden, hoeft er niet meer op te treden. En de begrenzing van het gebied is zo gekozen dat bewoners en grondgebruikers in de omgeving ook geen last krijgen van de hogere waterstand.
Deelgebieden
De kaart laat de globale begrenzing van de Verheven Peel zien en toont de verschillende onderdelen.
- In het centrale deel komt een 1500 ha groot wildernisgebied, waar de natuur zich volledig ongestoord kan ontwikkelen. Hiervoor moeten de nu nog gescheiden natuurgebieden aaneen groeien.
- De hoogste delen van het gebied (Marisberg en Mariaveen) worden ontwikkeld tot een heischraal open landschap. In deze inzijgingsgebieden zakt veel regenwater in de bodem; ze fungeren als een soort watertoren voor de omgeving. Dit water is van levensbelang voor het wildernisgebied.
- In de omliggende flanken komt het water plaatselijk als kwelwater aan de oppervlakte. Hier liggen peelrestanten waar gestreefd wordt naar versterking van de typische kenmerken van de peel: openheid, vochtigheid en voedselarmoede. Bovendien liggen op de flanken uitgestrekte weilanden die zich met aangepast bodemgebruik zullen ontwikkelen tot vochtige, bloemrijke graslanden. Deze dienen ook als fourageergebied voor vogels.
Peelrandbreuk
De Verheven Peel heeft vrijwel ideale mogelijkheden om uit groeien tot een uiterst waardevol en weinig kwetsbaar natuurgebied. Aan de westzijde ligt de Peelrandbreuk, die voor het grondwater nagenoeg ondoorlatend is. Aan de zuid- en oostzijde liggen belangrijke waterscheidingen. En ondoorlatende bodemlagen liggen dicht aan de oppervlakte. Er ligt hier dus een soort reusachtige badkuip ingegraven, die het vrij simpel maakt om de waterhuishouding van het gebied te regelen. Gronden binnen de Verheven PeelGronden binnen de Verheven Peel
Inrichting en beheer
Voor het uitvoeren van het Verheven Peel plan is het noodzakelijk dat de waterstand wordt opgezet, dat een aantal landbouwbedrijven verdwijnt en dat gronden met belangrijke natuurwaarden in handen komen van natuurbeschermingsorganisaties. Het hele gebied moet zo worden ingericht, dat het centrale wildernisgebied helemaal aan zichzelf kan worden overgelaten.Op de flanken er omheen en in de inzijgingsgebieden zal bepaald beheer nodig blijven, gericht op het in standhouden van specifieke waarden, zoals de zeldzame hoogveen gemeenschappen in de boerenkuilen, de heiden en de vochtige graslanden. Het realiseren van de Verheven Peel visie heeft ingrijpende gevolgen voor de mensen die in het gebied wonen, werken of eigendommen hebben. Het plan kan dan ook alleen worden uitgevoerd in samenspraak met deze mensen. En vooral moeten er ruime mogelijkheden zijn om eventuele nadelige gevolgen te compenseren.
Nu actie
De Verheven Peel is een lange-termijn-plan, maar dat betekent niet dat het allemaal op de lange baan geschoven kan worden. Kansen die zich nu voordoen, moeten meteen benut worden. De bestemming moet nu al worden vastgelegd om te voorkomen dat er nog dingen gebeuren die niet, of slechts met veel moeite zijn terug te draaien. En de mensen rond de Peel moeten weten met welke toekomstige ontwikkelingen ze rekening moeten houden. Daarom moeten we nu snel deze plannen samen gaan invullen.
De Ecologische Hoofdstructuur
De Verheven-Peel visie bestaat nu alweer een jaar of tien en heeft belangrijke invloed gehad op de begrenzing van de EHS - de Ecologische Hoofdstructuur. Deze voegt zich dan ook heel redelijk naar het in deze visie gegeven model. De EHS betreft gebieden waarvoor de overheid aangeeft die graag van de landbouwers te willen kopen om die, al dan niet na het uitvoeren van inrichtingsmaatregelen, over te dragen aan natuurbeschermingsorgansaties, zoals het Staatsbosbeheer. In sommige gebieden lukt dat beter dan andere. Groten delen van het Molentje, een venig weidevogelgebied bij Neerkant, zijn bijvoorbeeld al aangekocht. Belangrijke aankopen en nog belangrijker afspraken zijn gedaan in het 'middengebied' tussen Helenaveen en Griendtsveen. Op de wegen en een aantal woonhuizen na kan heel dit gebied naar verwachting binnen enkele jaren aan het natuurgebied worden teruggegeven.
Meer informatie