Vervolg beregeningsacties
[31-mei-2023] In onze nieuwsbrieven van begin dit jaar vermeldden we dat we bij de provincies Limburg en Noord-Brabant handhavingsverzoeken hebben ingediend, vanwege beregeningsputten zonder natuurvergunning binnen de hydrologische bufferzones rondom de Peel.
De provincies hebben hun antwoord op onze handhavingsverzoeken uitgesteld. Ze willen eerst onderzoeken of de putten kunnen worden gerekend tot “bestaand gebruik”. Dit is echter geen reden voor uitstel! Ook bij bestaand gebruik zijn passende maatregelen noodzakelijk. De provincies stellen ook dat voor elke individuele beregeningsput apart onderzocht moet worden wat het effect van die put is. Dat is onzin. Het gaat om het cumulatieve effect van alle putten binnen de bufferzones, iets dat al lang bewezen is. Daarnaast hebben de provincies besloten weer een nieuw onderzoek te gaan doen naar het effect van grondwateronttrekking rondom de Peel. Dit is puur uitstelgedrag om geen beslissingen te hoeven nemen. Tenslotte heeft WBdP heeft bij de provincie om handhaving gevraagd betreffende een grote grondwateronttrekking op vliegbasis De Peel.
In deze nieuwsbrief gaan we verder in op bovenstaande recente ontwikkelingen.
Weer geen maatregelen!
Beslissing op onze handhavingsverzoeken uitgesteld
Eind april antwoordden de provincies op onze handhavingsverzoeken. Ze hebben de beslistermijn vooralsnog uitgesteld tot 3 juli aanstaande. Op die datum zullen ze ‘gemotiveerd aangeven binnen welke termijn definitief besloten zal worden op onze verzoeken’. Uitstel dus.
Een reden voor het uitstel is dat de provincies niet weten wanneer de beregeningsputten geslagen zijn. Als ze bewijsbaar van vóór 10 juni 1994 zijn (ingang van de vergunningplicht i.h.k.v. de Europese Vogelrichtlijn), dan zou er geen natuurvergunning nodig zijn voor die putten. De provincies hebben een extern onderzoeksbureau ingeschakeld om de begintijd van de putten te achterhalen. Dat is ons inziens echter geen reden om te wachten met maatregelen. Als namelijk zou blijken dat putten geen natuurvergunningplicht hebben vanwege ‘bestaand gebruik’, dan is er weliswaar geen vergunning vereist, maar dan zijn maatregelen evengoed verplicht. Dat schrijft artikel 2.4 van de Wet natuurbescherming namelijk voor:
Gedeputeerde staten leggen, indien dat nodig is voor een Natura 2000-gebied, gelet op de
instandhoudingsdoelstellingen … een verplichting op om:
b. de nodige preventieve of herstelmaatregelen te treffen;
c. de handeling overeenkomstig daarbij gegeven voorschriften uit te voeren, of
d. de handeling niet uit te voeren of te staken.
Bovendien twijfelen wij er sterk aan of er wel sprake kan zijn van ‘bestaand gebruik’. Sinds 1994 is het grondgebruik rondom de Peel veel intensiever geworden en is dus ook de grondwateronttrekking toegenomen.
Een andere reden die de provincies geven om voorlopig geen maatregelen te hoeven nemen is heel erg kwalijk: ze stellen dat het om handhavend op te kunnen treden nodig is dat voor iedere individuele grondwateronttrekking wordt aangetoond dat deze kan leiden tot een significant negatief effect op de Peel. Daar zijn wij het absoluut niet mee eens! Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat de beregeningsputten binnen de bufferzones tezamen significant negatief zijn. Een enkele put zal vrijwel nooit een groot effect hebben. Dat is ook zo goed als nooit het geval bij de ammoniakdepositie afkomstig van een enkele veehouderij. Toch zijn ook zeer geringe toenames van ammoniakdepositie natuurvergunningplichtig, vanwege het cumulatief effect (en vanwege het feit dat de situatie al
ernstig overbelast is).
Bij beregeningen geldt hetzelfde: een enkele put heeft een (zeer) gering effect; echter, alle putten tezamen zijn significant negatief. En daarom is elke beregeningsput apart vergunningplichtig. Dat heeft WBdP al in 1993 bij de Raad van State bereikt.
Bij ammoniak wordt een drempelwaarde gehanteerd (onder een zeer geringe depositie is geen
vergunning nodig), omdat anders uitbreidingen tot op heel grote afstand van Natura2000- gebieden beoordeeld moeten gaan worden. Bij beregening wordt die afstand al gelimiteerd door de breedte van de bufferzones. Daarom is er dus geen drempelwaarde nodig. Als het rondom de Peel om slechts enkele onttrekkingen zou gaan, dan zou WBdP zich er niet druk om maken. We weten echter dat het om zeer vele putten gaat. En ook -nogmaals- is het al heel lang bekend dat het effect van de putten samen significant negatief is. Het is hetzelfde als bij het bekende salami-effect: als veel mensen steeds een dun schijfje van de worst afsnijden, dan raakt de worst snel op, ook al zijn de plakjes heel dun. Daarvoor is het niet nodig dat je het effect van één schijfje berekent.
Weer een nieuw onderzoek
De provincies gaan alweer een nieuw onderzoek laten uitvoeren naar het effect van grondwateronttrekking rondom de Peel: een hydrologische systeemanalyse (‘HSA Peelvenen’) wordt uitgevoerd. Volgens de provincies is dit nodig omdat de tot nu toe gebruikte modellen aan het verouderen zijn, omdat ze verschillen aan beide zijden van de provinciegrens en omdat ze geen rekening houden met alle (recent) uitgevoerde maatregelen.
Ook stellen de provincies dat: ‘modelstudies het op basis van de meest recente gebiedskennis mogelijk maken om effecten juridisch gezien te voorspellen en afwegingen daarop te baseren, in plaats van dat gewacht moet worden op de uitvoering van maatregelen en de feitelijke waarneming in het veld van de daarmee beoogde effecten’. Of in andere woorden: de provincies stellen dus dat er eerst onderzoek moet komen om de effecten van maatregelen te voorspellen in plaats van dat er meteen echt maatregelen getroffen kunnen worden. Dit is onzin en puur uitstelgedrag! Er zijn al zoveel onderzoeken gedaan dat inmiddels heus wel bekend is welke maatregelen nodig zijn om het steeds ernstiger wordende droogteprobleem aan te pakken.
Daarbij is het ook reeds bekend dat in lange, droge periodes het effect van die maatregelen uitgewerkt raakt en dat juist dan het effect van de beregening uit grondwater veel sterker gaat optreden en bijdraagt aan de te sterk fluctuerende waterstand in de Peel. Kortom: welke andere maatregelen je ook treft; het effect van beregening zal dus toch blijven doorgaan. Stoppen met de onttrekkingen binnen de bufferzones is de enige optie om het negatieve effect ervan echt te kunnen tegengaan. Daar is echt geen nieuwe studie voor nodig.
We zijn op zich niet tegen een nieuw onderzoek. Het kan best zijn dat dit onderzoeksmodel
beter wordt dan alle vorige en dat sommige zaken verduidelijkt kunnen worden. Maar er is al zoveel wel bekend dat het geen reden mag zijn om weer minstens een jaar, of nog langer, te wachten met maatregelen. Dat de grondwaterstand in een ruime zone rondom de Peel omhoog moet, is al lang bekend. Ook is al lang duidelijk welke maatregelen daaraan bijdragen. Wat het resultaat van die maatregelen is, is toch met geen enkel model precies te voorspellen, zeker niet op perceelsniveau. Starten met uitvoering van maatregelen, monitoren en zo nodig bijsturen is het enige dat er op zit. Provincies: begin daar nu eindelijk eens mee!!!
WBdP zal wel deelnemen aan het nieuwe onderzoek, waarvoor alle betrokken partijen weer zullen worden uitgenodigd. Tegelijkertijd zullen we ons er echter met juridische acties en beleidsbeïnvloeding voor blijven inspannen dat er eindelijk echt iets gaat gebeuren!
Handhavingsverzoek grondwateronttrekking vliegbasis
Op Vliegbasis De Peel (in de zuidwestpunt daarvan) wordt binnen de hydrologische bufferzone rond De Bult, onderdeel van Natura2000-gebied de Deurnese Peel, zonder vergunning Wet natuurbescherming, zeer veel grondwater onttrokken. Dit water wordt vervolgens geloosd op een sloot en afgevoerd. Volgens het concept van een onderzoek i.h.k.v. de GGA (gebiedsgerichte aanpak) voor De Bult zou het gaan om 20 liter/sec. Volgens omwonenden draait de pomp dag
en nacht, wat neerkomt op een onttrekking van ruim 600.000 m3 per jaar.
Het kan, gezien eerdere onderzoeken naar het effect van grondwateronttrekkingen op De Bult (en andere Peelgebieden), niet anders zijn dan dat deze grote onttrekking van nadelige invloed is op de (stabiliteit van) de grondwaterstand in De Bult, een gebied dat sterk onder druk staat van verdroging en waar hoogveenregeneratie de Natura2000-doelstelling is.
WBdP heeft daarom op 23 mei 2023 aan Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant gevraagd om handhavend op te treden, dusdanig dat de vereiste vergunningprocedure Wet natuurbescherming doorlopen wordt, alvorens van deze grondwateronttrekking nog gebruik gemaakt mag worden. Ook hebben we om ‘passende maatregelen’ gevraagd indien bewezen zou worden dat het hier gaat om bestaand gebruik van vóór 10 juni 1994 (zie hierboven bij onze eerdere handhavingsacties). De provincie heeft ons handhavingsverzoek doorgestuurd aan het ministerie van LNV, omdat dat het bevoegd gezag blijkt te zijn.