Nieuwe acties van WBdP betreffende de beregening rondom de Peel
[29-aug-2023] Werkgroep Behoud de Peel (WBdP) blijft zich inzetten om grondwateronttrekkingen rondom de Peel aan banden te leggen. In deze nieuwsbrief leest u in vogelvlucht wat er in dit slepende dossier allemaal al aan vooraf is gegaan en hoe we provincies Limburg en Noord-Brabant er toe aanzetten om meer haast te maken met dit dossier. Tevens krijgt u een update van de lopende handhavingsverzoeken en bezwaren in het beregeningsdossier. Verder is tijdens onze controle van vergunningen aan het licht gekomen dat er een -onrechtmatige- toestemming is verleend door waterschap Aa en Maas voor de verplaatsing van een beregeningsput richting de Groote Peel. Daar hebben we vanzelfsprekend bezwaar tegen gemaakt en we onderzoeken of dit in het verleden vaker is gebeurd.
In deze nieuwsbrief gaan we verder in op bovenstaande recente ontwikkelingen.
Voorgeschiedenis: het beregeningsdossier in vogelvlucht
WBdP won in 2018 het beroep tegen het ontwerp Natura2000-beheerplan voor de Peel, waardoor de door de provincies beoogde vrijstelling (tot januari 2008) van de natuurvergunningplicht niet doorging. De provincies lieten na die uitspraak weer onderzoeken doen. Daaruit bleek dat in een zeer droog jaar het effect op de waterstand in delen van de Peel groot is (10 tot 25 cm) en in alle Peelgebieden is het significant negatief. De provincies konden vervolgens niet anders dan de vergunningplicht weer invoeren. Dat besluit werd op 13 december 2022 definitief.
De beide provincies en waterschappen sloten toen tevens voor 2 jaar een intentie-overeenkomst om het waterbeheer van het Peelgebied te verbeteren. Daaraan werden echter geen maatregelen verbonden. De 2 jaar zal vooral gebruikt worden om alweer een nieuw onderzoek naar het effect van beregening op de Peel te doen.
Daarop besloot WBdP begin dit jaar om bij de provincies om handhaving te gaan vragen, omdat de beregeningsputten binnen de bufferzones rond de Peel niet beschikken over een natuurvergunning. Voor De Bult en Het Zinkske, waar in Limburg ons inziens onterecht geen bufferzone is aangewezen, hanteren we daarbij dezelfde zonebreedte als in Brabant. De handhavingsverzoeken vindt u via de volgende link.
We hebben onze handhavingsverzoeken ingediend omdat we er geen vertrouwen in hebben dat de provincies (en waterschappen) zonder enig ‘pressiemiddel’ voldoende vernattingsmaatregelen zullen treffen.
Eind april kregen we van de provincies het bericht dat ze ons op 3 juli zouden laten weten wanneer wij het antwoord op onze handhavingsverzoeken kunnen verwachten. In onze nieuwsbrief van 31 mei leest u hier meer over via de volgende link.
Termijnstelling provincies
Op 3 juli kregen we inderdaad bericht: de provincies willen het antwoord op onze handhavingsverzoeken pas eind 2024 geven!
De reden voor deze lange termijn is dat het volgens de provincies veel tijd (‘uitgebreid archiefonderzoek’) vergt om uit te zoeken of de beregeningsputten van vóór of van na 10 juni 1994 zijn. Indien bewijsbaar geslagen vóór die datum is er geen natuurvergunningplicht (en kan er dus niet gehandhaafd worden). Ook is het volgens de provincies zo dat bij handhaving één beregeningsput op zichzelf al significant negatief moet zijn. Het hierboven genoemde nieuwe onderzoek is volgens hen onder andere nodig om het effect van één put te kunnen uitrekenen.
Eind volgend jaar pas antwoord vinden wij onevenredig lang. Onze handhavingsverzoeken hebben we al in februari van dit jaar ingediend. We wachten nu dus al een half jaar. Op 21 augustus hebben we daarom beide provincies een termijn gesteld: uiterlijk op 1 januari volgend jaar willen we hun antwoord hebben. Anders zal een ingebrekestelling volgen.
Het uitzoeken van het eventuele ‘bestaande recht’ hoeft ons inziens niet tot eind volgend jaar te duren. Indien het archief onvolledig blijkt te zijn, heeft verder uitgebreid onderzoek wat dat betreft geen zin. De enige die dan nog bewijs kan leveren is de gebruiker van de onttrekking. Ook dat hoeft niet zo lang te duren.
Ook is het volgens ons niet zo dat per grondwateronttrekking zal moeten worden aangetoond dat deze significant negatief is. Met meerdere onderzoeken is al aangetoond dat de beregeningsputten binnen de bufferzones allen tezamen significant zijn. Volgens ons is de situatie met betrekking tot de droogte hetzelfde als bij stikstof: omdat de Peel al zwaar overbelast is, is elk extra negatief effect significant en dus natuurvergunningplichtig.
Bij onze termijnstelling schreven we de provincies ook dat gezien de ernstige mate van verdroging ‘passende maatregelen’ een verplichting zijn volgens de Wet natuurbescherming. Of er nu wel of niet sprake is van ‘bestaand recht’; in beide gevallen zijn forse vernattingsmaatregelen vereist, inclusief het stoppen met (of op zijn minst het sterk terugdringen van) de beregening.
Aanvulling handhavingsverzoeken
Onze bovengenoemde handhavingsverzoeken bij de provincies deden wij voor de beregeningsputten die bij de waterschappen bekend zijn, binnen de bufferzones rond de Peel. Voor het Limburgse deel van de bufferzone rond de Groote Peel hadden wij toen zelf ook een onderzoek gedaan naar putten die niet bij het waterschap geregistreerd staan. We vonden er daar 11, waarvoor we daarom ook bij de provincie om handhaving vroegen, vanwege het ontbreken van een natuurvergunning.
Inmiddels hebben we dat onderzoek ook gedaan voor de Brabantse kant van die bufferzone. Daar vonden we 16 putten die niet bij het waterschap geregistreerd zijn. Ons verzoek om handhaving bij provincie Noord-Brabant hebben we daarom met die 16 aangevuld. Aan de Limburgse kant hebben we er inmiddels nog een bij het waterschap niet bekende put bij gevonden. Ons handhavingsverzoek aan provincie Limburg hebben we daarmee aangevuld.
We hebben die ongeregistreerde putten aan de Brabantse en Limburgse kant van de Peel ook aan de besturen van beide waterschappen gemeld. Bij waterschap Limburg deden we tevens een handhavingsverzoek hiervoor. Daarvan kregen we het antwoord dat het mogelijk kan gaan om putten die inmiddels verplaatst zijn. We hebben echter gezien dat er dit jaar uit drie van die ongeregistreerde putten beregend werd.
Bovendien: als een put verplaatst is, dan dient de oude put goed afgedicht te worden. Bij de putten die wij hebben gevonden, is dat niet het geval. Een beregeningsinstallatie kan zo weer aangesloten worden. Dus oftewel gaat het om putten die behalve over een natuurvergunning ook niet beschikken over een toestemming van het waterschap, oftewel het zijn verplaatste putten die niet onklaar zijn gemaakt, zodat ze onterecht toch nog gebruikt (kunnen) worden.
Lelieperceel nabij Zinkske
In mei vorig jaar dienden we bij provincie Noord-Brabant een handhavingsverzoek in vanwege het beregenen van een perceel met lelieteelt, nabij ‘het Zinkske’, onderdeel van het Natura2000-gebied Deurnese Peel, zonder natuurvergunning. De provincie wees ons verzoek af, omdat het waarschijnlijk een beregeningsput betreft die is geslagen vóór 10 juni 1994 en daarom geen natuurvergunning behoeft. Wij maakten bezwaar omdat de provincie daarvoor geen bewijs leverde. Na een zitting bij de hoor- en adviescommissie heeft de provincie op 5 augustus ons bezwaar gegrond verklaard. De provincie schreef ons dat ze eerst ‘zorgvuldig onderzoek zal doen d.m.v. een uitgebreid archiefonderzoek’ en afhankelijk daarvan zal besluiten om al of niet te handhaven. De provincie berichtte ons echter niet hoelang dat zal gaan duren. Omdat deze beregeningsput ook onderdeel uitmaakt van ons later ingediende handhavingsverzoek voor alle putten binnen de bufferzones, hebben we de provincie voor een antwoord dezelfde termijn gesteld: 1 januari 2024.
Onterechte toestemming voor putverplaatsing door waterschap Aa en Maas
Op 3 juli heeft WBdP bezwaar gemaakt tegen het feit dat waterschap Aa en Maas vergunning verleende voor het verplaatsen van een beregeningsput binnen de bufferzone rond de Groote Peel. De afstand tot de Peel wordt daarmee duidelijk kleiner, terwijl dit o.i. volgens het beleid van het waterschap niet geoorloofd is. En in ieder geval is het in strijd met het provinciale beleid, want van de provincie mag i.h.k.v. Natura2000 een vergunde put enkel verplaatst worden als de afstand tot de Peel toeneemt. We hebben daarom tevens bij de provincie om handhaving gevraagd.
Omdat we willen weten of zulke verplaatsingen in het verleden vaker zijn toegestaan, hebben we bij Aa en Maas en ook bij waterschap Limburg alle toestemmingen opgevraagd voor verplaatsingen van putten binnen de bufferzones. Indien er verplaatsingen in de richting van de Peel zijn toegelaten, dan gaan we om handhaving vragen bij de provincies i.h.k.v. de Wet natuurbescherming.
Handhavingsverzoek grondwateronttrekking vliegbasis
In onze vorige nieuwsbrief meldden we dat we op 23 mei een handhavingsverzoek hadden ingediend, omdat op Vliegbasis De Peel ruim 600.000 m3 grondwater per jaar wordt onttrokken, zonder natuurvergunning. Het ministerie van LNV, dat het bevoegd gezag bleek te zijn, heeft ons bericht dat hun besluit op ons verzoek wordt verdaagd tot 12 september.