Vervolg dossier beregening - reactie als belanghebbende tegen beroepen agrariërs
[1-mei-2024] Al diverse keren hebben we over dit onderwerp bericht en nog steeds is het ‘beregeningsdossier’ niet gesloten. Nadat WBdP in 2018 met succes beroep instelde tegen het feit dat de provincies het beregenen uit grondwater rondom de Peel deels wilden vrijstellen van de natuurvergunningplicht, is die vrijstelling in december 2022 weer teruggedraaid. Daar zijn vervolgens door agrariërs weer beroepen tegen ingesteld, die op 14 mei worden behandeld. WBdP heeft als belanghebbende bij de rechtbank op de beroepen gereageerd, waarover hieronder verslag.
Voorgeschiedenis: het beregeningsdossier in vogelvlucht
Omdat dit dossier al sinds 2018 speelt, eerst nog even in het kort wat er allemaal al gebeurd is:
Gewonnen beroep tegen vergunningvrijstelling
WBdP stelde in mei 2018 beroep in tegen het ontwerp Natura2000-beheerplan voor de Peel. Ons inziens stond daarin onterecht dat beregening slechts een gering effect heeft en daarom deels vrijgesteld kan worden van de natuurvergunningplicht. WBdP won het beroep. Provincie Limburg en de LLTB verloren hun hoger beroep.
Vergunningvrijstelling teruggedraaid
De provincies lieten daarna eerst weer eens een onderzoek doen. Daaruit bleek (opnieuw) dat het effect in delen van de Peel groot is: 10 tot 25 cm daling van de grondwaterstand. De provincies konden vervolgens niet anders dan de vrijstelling terugdraaien en de natuurvergunningplicht weer invoeren. Dat besluit werd op 13-12-2022 gepubliceerd.
Uitstel van maatregelen
WBdP was daarmee echter nog niet tevreden. De provincies gaven ons gelijk dat de bufferzone rond De Bult waarschijnlijk te smal is en dat in Limburg bufferzones deels ontbreken. Ze willen dit echter pas herstellen in het volgende beheerplan. Ook wil provincie Limburg natuurvergunningen voor beregeningsputten, die destijds bewust tijdelijk zijn verleend (tot aan de vaststelling van het huidige beheerplan) opeens als definitief beschouwen.
Diverse andere putten worden voorlopig door de provincies als bestaand gebruik (en dus niet vergunningplichtig) beschouwd, terwijl hiervoor geen bewijs geleverd kan worden.
Ondanks onze vraag om snelle vernattingsmaatregelen, wil men deze voor een periode van twee jaar slechts in een intentieverklaring met de waterschappen regelen en wordt er -alweer!- eerst een nieuw onderzoek gedaan. De eerder aangekondigde beregeningsstop in zeer droge jaren is daarbij volgens de provincies voor die overgangsperiode van de baan.
Kortom: alweer uitstel van maatregelen!
Handhavingsverzoeken
Daarop besloot WBdP begin 2023 om bij de provincies om handhaving te gaan vragen, omdat de beregeningsputten binnen de bufferzones rond de Peel niet beschikken over een natuurvergunning. We deden dit omdat we er geen vertrouwen in hebben dat de provincies (en waterschappen) zonder enige pressie voldoende vernattingsmaatregelen zullen treffen.
WBdP is op zich niet tegen een overgangsperiode van twee jaar, totdat de afbouw van de beregening binnen de bufferzones rond de Peel geregeld is. In het handhavingsverzoek schreven wij echter dat er op zijn minst direct gestopt dient te worden met de beregening van gewassen die zeer veel water vragen, zoals graszoden, lelies, boomteelt, prei, asperges, e.d..
De provincies hebben inmiddels nog steeds niet op ons handhavingsverzoek beslist. Ze proberen eerst om er achter te komen of de putten al of niet geslagen zijn vóór 10-6-1994. Dan zou er namelijk geen natuurvergunning nodig zijn en kan er dus ook niet gehandhaafd worden. Het blijkt echter heel lastig te zijn om daar achter te komen. WBdP heeft de provincie uitstel verleend om te beslissen, maar zal daar waarschijnlijk niet lang meer mee wachten.
Verbeteringsmaatregelen zijn een verplichting
Bovendien: zelfs al zou er geen natuurvergunningplicht zijn, dan is de overheid volgens de Habitatrichtlijn evengoed verplicht om verbeteringsmaatregelen te treffen, omdat anders de Europese verplichting om het hoogveen in de Peel te behouden en te verbeteren niet gehaald wordt. Uit diverse rapporten blijkt dat daartoe een forse vernatting van een zone van zo’n 2 km rondom de Peel noodzakelijk is.
Daartoe zal het nu vaak intensieve grondgebruik rondom de Peel extensiever en natuurvriendelijker moeten worden, mede om de doelen betreffende klimaat en waterkwaliteit te kunnen behalen. In overheidsplannen zoals het ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied en de provinciale gebiedsplannen waarin dat NPLG wordt uitgewerkt, wordt dat ook erkend.
Alleen aan maatregelen ontbreekt het helaas nog veelal!
Reactie van WBdP op beroepen tegen het terugdraaien van de vergunningvrijstelling
Tegen het hierboven genoemde besluit van 13-12-2022 van het terugdraaien van de vrijstelling van de natuurvergunningplicht voor beregening was voor WBdP geen beroep mogelijk. Beroep was wel mogelijk voor degenen die tegen dit besluit zijn. Diverse agrariërs en agrarische belangenorganisaties hebben dan ook van die mogelijkheid gebruik gemaakt en beroep ingesteld.
Op 14-5-’24 worden die beroepen bij de rechtbank Oost-Brabant in Den Bosch behandeld. WBdP is in deze procedures als belanghebbende beschouwd en heeft op 25-4 aan de rechtbank een reactie gestuurd op de ingestelde beroepen.
Hieronder een samenvatting daarvan:
De vrijstelling van de vergunningplicht, die in het beheerplan was gegeven, gold alleen voor Limburg.
In ons (gewonnen) beroep van 2018 tegen de vrijstelling van de vergunningplicht schreven wij al dat bij zorgvuldig lezen de vrijstelling alleen voor Limburg gold. In de uitspraak op het door provincie Limburg en LLTB ingestelde (verloren) hoger beroep werd dit door de Raad van State bevestigd.
WBdP heeft daarom aan de rechtbank Oost-Brabant geschreven dat de beroepen die nu zijn ingesteld tegen het terugdraaien van de vergunningplicht voor beregeningsputten die in Brabant gelegen zijn, daarom niet ontvankelijk verklaard dienen te worden.
De natuurvergunningplicht bestaat al lang.
We hebben de rechtbank er op gewezen dat de vergunningplicht voor beregening al heel lang bestaat. Voor de Groote Peel zelfs al vanaf 13-11-1990, toen dat gebied werd aangewezen als beschermd natuurmonument. Voor alle Peel-natura2000-gebieden geldt het zeker vanaf 10-6-1994, toen de Europese Vogelrichtlijn van kracht werd.
Vanaf 1993 zijn er meerdere uitspraken van de Raad van State op beroepen van WBdP, waarin het mogelijk negatieve effect van beregening rondom de Peel -en dus de natuurvergunningplicht- werd uitgesproken.
De invloed van de beregening is niet gering.
We wezen de rechtbank er ook (nogmaals) op dat de beweringen dat de invloed van de beregening op de Peel slechts gering is, niet juist zijn. Volgens de vele onderzoeken die aan het effect van beregening op de Peel (en op de natuur in het algemeen) gedaan zijn, is dat echter niet juist. De invloed is juist groot.
Bovendien treedt het effect voornamelijk op in droge tijden. Als de natuur het toch al zwaar heeft door een lage waterstand, wordt de waterstand door de beregening nog verder verlaagd.
Vergunningvrijstelling kan alleen worden verleend, indien uit een passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat de natuurlijke kenmerken van het N2000-gebied niet worden aangetast. Die zekerheid is er niet; in tegendeel.
In Limburg in het verleden vrijstelling beloofd?
Door de LLTB wordt gesteld dat in het verleden door provincie Limburg aan agrariërs vrijstelling van vergunningplicht is beloofd.
Dit is volgens ons niet het geval: in Limburg zijn er destijds tientallen natuurvergunningen verleend voor beregening rond de Mariapeel en Groote Peel. Deze vergunningen werden eerst tijdelijk verleend tot januari 2008. Later zijn ze verlengd, tot de definitieve vaststelling van het Natura2000-beheerplan.
De tijdelijkheid van deze vergunningen was bewust aangebracht, omdat het niet zeker was dat de aan de vergunningen gekoppelde bedrijfswaterplannen (met hogere slootstuwpeilen) het nadeel voor de Peel zouden kunnen wegnemen.
Inmiddels is uit meerdere onderzoeken gebleken dat de beregening rond de Peel negatief is. Na de definitieve vaststelling van het beheerplan voor de Peel, zijn die tijdelijke Limburgse vergunningen daarom verlopen.